اختصاص آگاه پرس- آنچه این روزها با عنوان ETF دولتی از آن نامبرده می‌شود، همان صندوقهای قابل معامله در بورس هستند که عملکرد و ماهیت آن‌ها تقریبا شبیه سایر صندوقهای سرمایه گذاری مشترک در بورس است. تنها تفاوت ETF با صندوق های دیگر این است که امکان خرید و فروش واحدهای آن مانند سهم‌های موجود در بورس و فرابورس وجود دارد و واحدهای سرمایه‌گذاری این صندوق‌ها مانند سایر نمادهای مربوط به سهام شرکت‌ها، قابلیت معامله شدن در بورس را دارند. در سال‌های قبل این صندوق‌ها جزو صندوقهای برتر به حساب نمی‌آمدند اما در سال ۹۹، دولت به منظور اجرای عدالت اجتماعی در کشور شروع به معرفی صندوقهای ETF کرد. این امر سبب آشنایی بیشتر مردم با این ابزار نوین مالی و افزایش تقاضا برای خرید واحدهای سرمایه‌گذاری این نوع صندوق‌ها شد.
دولت با عرضه بخش قابل توجهی از سهام شرکت‌های معتبر و ارزشمند در این صندوق‌ها، سیل قابل توجهی از مردم را وارد بازار بورس کرد تا سهامی که در اختیارشان است را مدیریت کنند. طبق برنامه‌ریزی صورت گرفته اولین ETF دولتی ارائه شده در بورس تهران، ترکیبی از سهام دولت در سهم مربوط به سه بانک صادرات، تجارت و ملت و همچنین شرکت‌های بیمه البرز و بیمه اتکایی امین بود که با نام «صندوق واسطه‌گری مالی یکم» به افراد حقیقی واگذار شد و این مقدمه‌ای برای شناخت و استقبال عموم بیشتر نسبت به سرمایه‌گذاری د ر ETFبود.
در حال حاضر بزرگترین صندوق ETF دولتی در بورس با نماد «دارا یکم» با مشارکت بیش از سه میلیون و ۴۸۱ هزار نفر و سرمایه‌گذاری پنج هزار و ۸۸۶ میلیارد تومان ارائه شده است. این صندوق با ۲۰ درصد تخفیف و سقف خرید ۲ میلیون تومان پذیره‌نویسی شد. صندوق سرمایه‌گذاری واسطه‌گری مالی یکم، اولین صندوق از نوع صندوقهای ETF دولتی است که از تیر ماه سال جاری امکان معامله واحدهای این صندوق در بازار سرمایه فراهم شد.
دولت، صندوق دیگری با نام «پالایشی یکم» را در شهریور ماه سال جاری پذیره‌نویسی و ارائه کرد. سقف خرید در دومین صندوق ETF دولتی تا ۵ میلیون تومان بود و افرادی که سهام دارا یکم را خریداری کرده بودند تنها می‌توانستند تا سقف ۳ میلیون تومان از این صندوق خریداری کنند. این صندوق هم مانند دارا یکم با ۲۰ درصد تخفیف پذیره‌نویسی شد. در مجموع ۱۳ میلیارد و ۲۴۰ میلیون تومان از صندوق پالایشی یکم به فروش رفت و حدود ۳ میلیون و ۵۲۸ هزار نفر در این صندوق شرکت کردند. در واقع از لحاظ تعداد سرمایه‌گذاری تفاوتی با صندوق دارا یکم نداشت اما به دلیل این که در صندوق دوم سقف خرید ۳ میلیون تومان بیشتر از صندوق اول بود، ارزش صندوق پالایشی یکم بیشتر است.
طبق اخبار قرار بود یک صندوق دیگر نیز تا پایان سال به بازار بورس وارد شود. سهام موجود در این صندوق‌ها به ترتیب: صندوق اول سهام بانک‌ها و بیمه‌ها، صندوق دوم سهام شرکت‌های خودرویی و پالایشی، صندوق سوم سهام شرکت‌های پتروشیمی است. افرادی که موفق به خرید واحدهای صندوق «دارا یکم» و «پالایشی یکم» نشدند، می‌توانند در صندوق سوم سرمایه‌گذاری کنند.
گفتنی است که دولت با راه‌اندازی صندوق ETF بخش اعظم سهام خود را در شرکت‌های دولتی و نیمه دولتی در قالب طرح‌های خصوصی سازی در بازار سرمایه به عموم مردم عرضه کرد و در این کار نسبتا موفق بود. این عملیات دولت برای تحکیم پایه‌های عدالت اجتماعی صورت گرفت و قرار بر آن شد که مالکیت در سطح عموم ملت افزایش و انحصار دولت در زمینه‌های مختلف اقتصادی کاهش یابد.
طرح ETF دولتی که در سال ۹۹ راه‌اندازی شد هم برای دولت و هم مردم و همچنین بازار سرمایه مزایایی دارد. از جمله مزایای آن برای دولت می‌توان به مواردی چون کمک به اجرایی شدن طرح‌ها و پروژه‌های عمرانی، توسعه‌ای، بازسازی و بهسازی در حوزه بهداشت و درمان، کمک به بخش مولد و محرک اقتصاد و… اشاره کرد. این منافع در کل می‌تواند منجر به رونق و حتی جهش تولید ملی شود.
از مزیت‌های طرح ETF دولتی برای بازار، تعمیق بازار سرمایه و افزایش نقدشوندگی آن بود؛ که این تعمق موجب افزایش کارایی بازار سرمایه شد. از جمله مزایایی که این طرح برای مردم داشت این است که توانستند نقدینگی خود را به مسیر درست و بازاری مولد هدایت کنند و از سود آن بهره‌مند شوند.
گفتنی است که هدف از تشکیل این صندوق‌ها و موارد مشابه، مشارکت و بهره‌مندی از سود بازار سرمایه است. به همین منظور تغییر در ارزش سهام موجود در این صندوق‌ها رخ می‌دهد تا منجر به افزایش ارزش واحدهای صندوق شود. علاوه بر این سعی می‌شود که حداکثر سود، از طریق سرمایه‌گذاری مناسب، حاصل شود. به این دلیل است که سود تضمینی برای واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق وجود ندارد و تنها سود احتمالی به ترتیبی که در زیر می‌گوییم به دست می‌آید.
افزایش قیمت سهام موجود در صندوق > واریز سود سالانه ناشی از عملکرد سهام شرکت‌های موجود در صندوق > سود حاصل از سرمایه‌گذاری منابع صندوق به صورت سپرده‌گذاری و خرید اوراق.
در توضیح بیشتر مزایای صندوقهای ETF می‌توان گفت که صندوقهای سرمایه‌گذاری، واسطه‌های بازار مالی هستند که منابع مالی اشخاص و شرکت‌ها را در سبد متنوعی از اوراق بهادار تجمیع و سرمایه‌گذاری می‌کنند. افرادی که سهام صندوقهای سرمایه‌گذاری را می‌خرند، در اصل همان مالکان یا سهامداران هستند. مبلغ حاصل از سرمایه‌گذاری این افراد امکان خرید اوراق بهاداری از قبیل سهام یا اوراق بدهی را برای صندوق‌ها فراهم می‌کند. از جمله مزیت‌های صندوقهای سرمایه‌گذاری ETF می‌توان به مواردی از جمله معافیت مالیاتی معاملات واحدها، افزایش نقدشوندگی واحدهای صندوق، تخصیص بهینه دارایی‌ها یا متنوع‌سازی با حذف هزینه و صرف زمان اندک، سهولت و سرعت در معاملات با استفاده از سامانه آنلاین کارگزاری‌ها، کاهش زمان تسویه نسبت به صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک، خرید و فروش آنلاین واحدهای صندوق و… اشاره کرد.
برای خرید واحدهای ETF دولتی لازم است که کد معاملاتی فعال داشته باشید. زیرا برای خرید واحدهای صندوق که همگی با نام هستند باید به واسطه کارگزاری و سامانه‌های برخط آن‌ها اقدام کنید. با خرید و فروش واحدهای صندوق‌هاETF دولتی، درصدی به عنوان کارمزد به حساب کارگزاری واریز می‌شود. کارمزدی که بر اساس نرخ کارمزد مصوب سازمان بورس و اوراق بهادار است. اما بابت نقل و انتقال واحدهای سرمایه‌گذاری و انواع صندوقهای سرمایه‌گذاری قابل معامله و صدور و ابطال آن‌ها، هیچ‌گونه مالیاتی اخذ نمی‌شود.
مراحل خرید ETF دولتی به شرح زیر است:
- از یک کارگزار کد بورسی دریافت کنید.
- با تحقیق و بررسی و دریافت مشاوره مناسب، صندوق ETF مناسب را در بورس شناسایی کنید.
- سفارش خودتان را در سامانه معاملات آنلاین درج و صندوق مورد نظر را خریداری کنید.
- در زمان مناسب که بر اساس استراتژی شخصی خودتان تشخیص می‌دهید که چه زمانی است؛ می‌توانید مقداری یا کل دارایی‌تان را بفروشید.
سرمایه‌گذاری در صندوقهای ETF دولتی شباهت بسیاری به سرمایه‌گذاری در صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک دارد اما با چند تفاوت اصلی: یکی از این تفاوت‌ها ایجاد نقدشوندگی با بهره‌گیری از پتانسیل بازار سهام است. رکن ضامن نقدشوندگی در ETF حذف شده است و رکن جدیدی به عنوان «بازارگردان» ضامن نقدشوندگی واحدهای سرمایه‌گذاری قرار گرفته است. در حقیقت بازارگردان صندوق در مواقعی که عرضه‌کننده یا خریداری وجود نداشته باشد؛ به فروش یا خرید واحدهای تقاضا شده یا عرضه‌شده اقدام می‌کند تا نگرانی سرمایهگذاران از بابت نقدشوندگی دارایی‌های خود از بین برود.
بازدهی و سود صندوقهایETF نیز بستگی به بازدهی سهم‌های موجود در آن دارد. در واقع بیشتر صندوقهای قابل معامله سهامی، سود ماهانه تقسیم نمی‌کنند و تمامی سود سرمایه‌گذاری‌های صندوق در NAV آن خلاصه می‌شود. در صورتی که NAV افزایش یابد، قیمت فروش هر واحد آن رشد خواهد داشت. به عبارت دیگر زمانی که صندوق در سرمایه‌گذاری‌های خود سود کسب کند، ارزش خالص دارایی‌های آن افزایش می‌یابد و در نتیجه قیمت هر واحد آن رشد می‌کند و این بهترین زمان برای فروش واحد سرمایه‌گذاری است.
تفاوت‌های دیگر صندوقهای ETF با صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک عبارت است از:
- سادگی و سهولت ETF برای سرمایه‌گذاری
با مراجعه به سامانه آنلاین کارگزاری‌ها یا دفاتر آن‌ها می‌توان ای‌تی‌اف را خرید و فروش کرد. مانند یک سهام عادی، واحدهای آن در بورس و فرابورس هر روزه معامله می‌شوند. بنابراین سرمایه‌گذاری در ETF و خروج از آن بسیار آسان و راحت و در دسترس است.
- محاسبه لحظه‌‌ایارزش خالص دارایی‌ها در ETF
NAV یا ارزش خالص دارایی‌های آن در لحظه به طور خودکار محاسبه می‌شود و هر دو دقیقه یک‌بار به اطلاع سرمایهگذاران می‌رسد.
- ارزان‌تر بودن نسبت به سایر صندوق‌ها
تفاوت دیگر این نوع صندوق‌ها که البته مزیت آن نیز به حساب می‌آید این است که نسبت به دیگر صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک ارزان‌تر است، زیرا خریداران ETF به واسطه کارگزاران بورس، معاملات خود را انجام می‌دهند.
- عدم پرداخت مالیات در خرید و فروش‌ها
در راستای تسهیل اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی و به استناد مفاد تبصره ۱ ماده ۷ قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید، برای نقل و انتقال واحدهای سرمایه‌گذاری انواع صندوقهای سرمایه‌گذاری قابل معامله و همچنین صدور و ابطال آن‌ها هیچ‌گونه مالیاتی اخذ نمی‌شود.
شایان ذکر است که دوره فعالیت این صندوق‌ها نامحدود است و حداکثری برای سرمایه‌گذاری وجود ندارد یعنی افراد حقیقی یا حقوقی با حداقل ۵۰۰ هزار تومان و حداکثر هر میزان سرمایه، می‌توانند در این صندوق‌ها سرمایه‌گذاری کنند. نکته دیگر این که در این صندوق‌ها بازخرید واحدها بدون پرداخت جریمه، در کوتاه‌مدت ممکن است و همچنین دوره پرداخت وجه بازخرید واحدها حداکثر ۳ روز کاری زمان می‌برد.
در دنیا انواع متنوعی از ETF وجود دارد تا دست سرمایهگذاران برای انتخاب آن‌ها باز باشد و بتواند یک پرتفوی با وجود هر تعداد ETF برای خود تشکیل دهد. البته انتخاب نوع صندوق ETF بنا به روحیه و انتظار بازدهی افراد متفاوت است. انواع صندوقهایETF عبارتند از:
- صندوق با درآمد ثابت
نوعی از ETF که در آن مقدار رشد صندوق مشخص شده باشد صندوق با درآمد ثابت قابل معامله در بورس نامیده می‌شود. به معنای دیگر اگر شما یک واحد از این صندوق‌ها را بخرید، مقدار مشخصی درآمد سالانه کسب می‌کنید و اگر در نظر داشته باشید مدت زمان نگهداری سرمایه‌تان زیر یک سال باشد، در واقع بازدهی کوچک‌تر از بازدهی سالانه به دست خواهید آورد. در این حالت پول و سود شما را خود صندوق ضمانت می‌کند. بیشتر از ۷۰ درصد دارایی این صندوق از اوراق مشارکت بانکی، سپرده بانکی یا سایر اوراق خزانه تشکیل شده است. در بازار سرمایه، صندوق ETF درآمد ثابت، یک سرمایه‌گذاری بدون ریسک است.
- صندوق سهام
در صندوق ETF سهام، واحدها از تعدادی سهم مختلف تشکیل شده‌اند. در این نوع صندوق، احتمال دارد که شرکت اصل پول شما را تضمین کند. در این حالت، مدیریت صندوق، زیان شما را ضمانت می‌کند و در قبال این که صندوق چه میزان سودده است تعهدی نمی‌دهد. به تعبیری بهتر یعنی اگر صندوق سود کرد، شما در سود سهیم هستید. اما اگر زیان داد، چیزی از پول شما کم نمی‌شود. ۷۰ درصد دارایی این صندوق‌ها را سهام تشکیل داده است.
نکته دیگر این که صندوق سهام بدون ریسک نیست. زیرا با این که ضرر نمی‌کنید ممکن است شما هیچ سودی هم به دست نیاورید و با توجه به تورم جامعه سود به دست نیاوردن و خواب پول مساوی ضرر است. در حالی که می‌توانستید با سرمایه‌گذاری روی صندوق با درآمد ثابت، از درآمدی ثابت بهره‌مند شوید.
- صندوق مختلط
حالتی ترکیبی از دو صندوق قبل که معرفی کردیم را صندوق مختلط می‌گویند. در این صندوق حداقل ۴۰ درصد از دارایی را سهام و حداقل ۴۰ درصد از آن را اوراق با درآمد ثابت مانند سپرده تشکیل می‌دهند؛ ۲۰ درصد باقیمانده نیز از بین سهام یا اوراق انتخاب می‌شوند.
- صندوق بازار خارجی
کسانی که بخواهند در بازار مالی یک کشور خارجی سرمایه‌گذاری کنند در حالی که چیزی از وضعیت آن ندانند و نتوانند صورت‌های مالی آن کشور را بخوانند؛ می‌توانند از ETF بازار خارجی (Foreign Market) استفاده کنند.
- صندوق ارز
از صندوقهای دیگر ETF، صندوق ارز است زیرا بیشتر دارایی این صندوق‌ها را ارز تشکیل می‌دهد. استفاده از این نوع ETF بیشتر در بازار فارکس مرسوم است. سرمایهگذاران برای پوشش ریسک نوسان‌های ارزی در این صندوق‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند.
- صندوق صنعتی
زمانی که تمامی سهم‌های انتخابی در یک صندوق از یک گروه یا صنعت باشند به آن صندوق صنعتی گفته می‌شود. به عنوان مثال در صندوق صنعت فلزات تنها سهام شرکت‌هایی که در صنعت فلزات فعالیت می‌کنند وجود دارد.
- صندوق کالایی
ETF کالایی، صندوقی است که به جای سهام و اوراق، از کالا تشکیل می‌شود. مانند صندوق طلا، صندوق فلزات گران‌بها شامل طلا، نقره و پلاتین، صندوق فلزات غیرگران‌بها شامل فولاد، آلومینیوم، مس و… . در این حالت مدیریت صندوق اختیار آن را دارد که با اوراق تبعی دارایی شما را بیمه کند. همچنین می‌تواند با استفاده از ابزارهای مختلف بازدهی صندوق را نسبت به تغییرات قیمت کالا در بازار بیشتر کند.
- صندوق خرسی یا صندوق معکوس
صندوق خرسی یک نوع بسیار جالب از ETFاست. در این نوع صندوق به اصطلاح می‌گویند که تعداد سهم‌های بد از سهم‌های خوب بیشتر است. تصور کنید که می‌توانستید سهمی را که ندارید امروز بفروشید و وقتی سهم ارزان شد آن را بخرید. در ETF خرسی این فرآیند اتفاق می‌افتد. پس زمانی که متوجه شدید بازار منفی است و روند نزولی در پیش دارد، می‌توانید ازETFهای خرسی استفاده کنید.
گفتنی است که در واقع طرح صندوق ETF دولتی شباهت زیادی به طرح سهام عدالت در دولت نهم و دهم دارد. البته در طرح سهام عدالت دهک‌های پایین درآمدی، هدف قرار گرفتند ولی در این طرح دهک‌های متوسط و بالا منتفع می‌شوند زیرا دهک‌های پایین درآمدی، منابع مالی لازم برای خرید سهام صندوق‌ها در عرضه اولیه را ندارند. البته ای‌تی‌اف ها با سهام عدالت تفاوت هم دارند. این موضوع که این سهام به مردم واگذار نخواهد شد و فقط واحدهای این صندوق‌ها معامله می‌شوند و صرفا ارزش مدیریتی دارند.
در نهایت باید بگوییم که استفاده از صندوقهای ETF دولتی به دلیل قابل معامله بودن، نقدشوندگی بالا، ریسک پایین، نیاز به اختصاص زمان کم و معافیت‌های مالیاتی از بهترین گزینه‌های سرمایه‌گذاری محسوب می‌شوند. این صندوق‌ها شامل سهام بعضی از مهمترین شرکت‌ها و سازمان‌های دولتی هستند؛ بنابراین صرف نظر از نوسان‌های معمول بازار، نگهداری واحدهای صندوقهای etf دولتی می‌تواند یک سرمایه‌گذاری پرسود و ارزشمند باشد.
ثبت دیدگاه